Αρκετές φορές είναι τέτοια η περιοδικότητα του κύκλου μιας γυναίκας (κύκλος μικρότερος των 30 ημερών) που θα μπορούσε να δικαιολογήσει την εμφάνιση της περιόδου 2 φορές μέσα στον ίδιο μήνα, π.χ. στην αρχή και στο τέλος του.
Υπάρχει όμως μια πληθώρα καταστάσεων οι οποίες μπορούν να εκδηλωθούν με την εμφάνιση ανώμαλης ή ασυνήθους κολπικής αιματικής ροής σε ανυποψίαστο χρόνο, νωρίτερα από το αναμενόμενο ή μέσα στον ίδιο μήνα, οι οποίες θα μπορούσαν να αντιληφθούν από τη γυναίκα ως μια κανονική περίοδος αλλά που δεν έχουν καμία σχέση με μια πραγματική περίοδο και δεν οφείλονται στην φυσιολογική απόπτωση του ενδομητρίου. Στις περιπτώσεις αυτές τόσο η διάρκεια όσο και η ποσότητα του αίματος ή ακόμα και η λοιπή συμπτωματολογία (π.χ. πυελικός πόνος) μπορούν να ποικίλουν και να εμφανίζουν μια εικόνα εντελώς διαφορετική από τη συνηθισμένη.
Αρκετές φορές και κυρίως λόγω της μακροχρόνιας εξοικείωσης της γυναίκας με την κολπική αιμορραγία, δεν αποδίδεται η δέουσα προσοχή και αξιολόγηση των ανώμαλων επεισοδίων αιμορραγίας με σαφέστατο κίνδυνο την υποεκτίμηση των επεισοδίων καθώς απουσιάζει η ιατρική συμβουλευτική ή παρέμβαση.
Η εμφάνιση ανώμαλης κολπικής αιμορραγίας μπορεί να οφείλεται σε πληθώρα παθολογικών καταστάσεων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται:
- Εγκυμοσύνη
Στα πλαίσια της διαφοροδιάγνωσης κάθε γυναίκας αναπαραγωγικής ηλικίας που αναφέρει οποιαδήποτε ανωμαλία στην περίοδο (όπως π.χ. η εμφάνιση περιόδου 2 φορές μέσα στον μήνα), το ενδεχόμενο της εγκυμοσύνης είναι το πρώτο που θα πρέπει να αποκλειστεί.
Για το λόγο αυτό, η πρώτη εξέταση που απαιτείται είναι ο προσδιορισμός της β χοριακής γοναδοτροπίνης, είτε μέσω ενός απλού test κύησης ούρων, είτε με μεγαλύτερη ακρίβεια μέσω μιας αιματολογικής εξέτασης. Στη περίπτωση θετικού τεστ κυήσεως ούρων ή αίματος η περαιτέρω διαφοροδιάγνωση περιλαμβάνει τις εξής καταστάσεις:
- Αιμόρροια εμφύτευσης
Πρόκειται για μια σχετικά ήπια κολπική αιμορραγία, που μπορεί ενδεχομένως να εμφανιστεί σχετικά κοντά στις ημέρες της αναμενόμενης περιόδου και η οποία συνδέεται με την εμφύτευση του εμβρύου στο ενδομήτριο. Δεν αποτελεί κακό προγνωστικό σημείο και συνήθως η κύηση εξελίσσεται ομαλά.
- Παλίνδρομη κύηση (ή αποβολή)
Πρόκειται για μία κύηση η οποία δεν πρόκειται να εξελιχθεί. Σε ορισμένες περιπτώσεις ο υπερηχογραφικός έλεγχος δεν δύναται να επιβεβαιώσει την ύπαρξη της κύησης παρόλη τη βιοχημική επιβεβαίωση της (θετική β χοριακή).
- Εξωμήτρια κύηση
Ως εξωμήτριος ορίζεται η κύηση στην οποία το προϊόν της σύλληψης δεν εμφυτεύθηκε φυσιολογικώς εντός της ενδομητρικής κοιλότητας αλλά εκτός αυτής, με συνηθέστερη εντόπιση στις σάλπιγγες ή στις ωοθήκες.
- Τροφοβλαστική νόσος της κύησης
Η τροφοβλαστική νόσος της κύησης περιλαμβάνει μια σπάνια ομάδα νεοπλασμάτων, που σχετίζονται με την κύηση. Η τροφοβλαστική νόσος χαρακτηρίζεται από αυξημένα επίπεδα β-hCG με βάση την ηλικία της κύησης. Σημαντικός είναι ο ρόλος της υπερηχογραφίας στη διάγνωση της νόσου. Η ιστολογική κατάταξη περιλαμβάνει την υδατιδώδη μύλη κύηση με την ολική και τη μερική μορφή, τη διεισδυτική μύλη κύηση, το χοριοκαρκίνωμα και το PSTT (placental site trophoblastic tumors). Η ολική και μερική υδατιδώδης μύλη κύηση αποτελούν το 90% των περιπτώσεων και είναι συνήθως καλοήθεις μορφές της νόσου. Η μερική υδατιδώδης μύλη της κύησης είναι η μοναδική μορφή της νόσου που συνδυάζεται με την παρουσία εμβρύου και την πιθανή διαπίστωση καρδιακής λειτουργίας. Η διεισδυτική μύλη κύηση, το χοριοκαρκίνωμα και ο PSTT είναι κακοήθεις.
- Πολύποδες
Οι πολύποδες του γεννητικού συστήματος της γυναίκας ανήκουν στα συνηθέστερα καλοήθη νεοπλάσματα της μήτρας. Μπορούν να εντοπιστούν τόσο στο εσωτερικό τοίχωμα της μήτρας (ενδομητρικοί πολύποδες) όσο και στον τράχηλο της μήτρας (τραχηλικοί πολύποδες). Συνηθέστερα αναπτύσσονται σε γυναίκες ηλικίας 40-60 ετών, αλλά μπορούν να εμφανιστούν και σε αρκετά νεότερες. Μπορούν να έχουν μεγάλη επίπεδη βάση ή να συνδέονται με τη μήτρα μέσω ενός μίσχου (μισχωτοί πολύποδες), ενώ το μέγεθός τους ποικίλει από μερικά χιλιοστά έως λίγα εκατοστά. Συνηθέστερα είναι μονήρεις, ενώ στο 20% των περιπτώσεων είναι πολλαπλοί. Οι περισσότεροι αναπτύσσονται στον πυθμένα της μήτρας και η αιμάτωσή τους εξασφαλίζεται από μικρά νεοσχηματισθέντα αιμοφόρα αγγεία. Ο κίνδυνος καρκινικής εξαλλαγής ενός πολύποδα, αν και μικρός (0.5%), είναι υπαρκτός.
- Ινομυώματα
Τα ινομυώματα απαρτίζονται από διογκωμένες λείες μυϊκές ίνες και ινώδη συνδετικό ιστό. Αποτελούν μονοκλωνικούς καλοήθεις όγκους με πιθανότητα εξαλλαγής σε κακοήθεια μικρότερη από 0.5% και τείνουν να υποχωρούν στην περίοδο της εμμηνόπαυσης. Εμφανίζονται ως στρογγυλές μάζες, ποικίλου μεγέθους, λευκάζουσες ή στο χρώμα του δέρματος και διαχωρίζονται σαφώς από τον γύρω ιστό της μήτρας.
Ο αριθμός, το μέγεθος και η θέση των ινομυωμάτων καθορίζουν τη συμπτωματολογία και την αντιμετώπισή τους. Μπορούν να εμφανιστούν ως μονήρη ή πολλαπλά. Συνήθως εντοπίζονται 1-5 ινομυώματα διαφόρων διαστάσεων σε μία γυναίκα. Σε περίπτωση που πρόκειται για μεγάλου μεγέθους ινομυώματα, πολλές φορές μπορούν να ψηλαφηθούν ακόμη και από την ίδια την ασθενή. Το μέγεθός τους ποικίλει από λίγα χιλιοστά, οπότε και ονομάζονται πυρήνες ινομυωμάτων, έως και αρκετά εκατοστά φτάνοντας, σε ακραίες περιπτώσεις, να καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της κοιλιακής χώρας. Το βάρος τους κυμαίνεται μεταξύ μερικών γραμμαρίων έως και κάποιων κιλών σε περιπτώσεις ευμεγέθων ινομυωμάτων.
- Ενδομητρίωση
Η ενδομητρίωση είναι μια κατάσταση που επηρεάζει 1 στις 10 γυναίκες κυρίως κατά την αναπαραγωγική τους ηλικία και κατά την οποία κύτταρα από το ενδομήτριο (εσωτερικό της μήτρας) αναπτύσσονται ανώμαλα και σε άλλα σημεία εκτός της ενδομητρικής κοιλότητας. Εστίες ενδομητρίωσης μπορούν να αναπτυχθούν:
- στις ωοθήκες, με την εμφάνιση κύστεων (σοκολατοειδείς κύστεις)
- πάνω ή μέσα στις σάλπιγγες
- σε οποιοδήποτε σημείο γύρω ή πάνω στη μήτρα
- διάχυτα στο περιτόναιο
Τα κύρια συμπτώματα της ενδομητρίωσης μπορεί να περιλαμβάνουν πόνο στην περιοχή της κοιλιάς ή της λεκάνης, πόνο κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής ή μετά το πέρας αυτής ,πόνο κατά τη διάρκεια της περιόδου (δυσμηνόρροια) ή έντονη αιμορραγία κατά την περίοδο.
- Αδενομύωση
Η αδενομύωση είναι μία πάθηση η οποία χαρακτηρίζεται από τη παρουσία νησίδων ενδομητρικού ιστού εκτός της ενδομητρικής κοιλότητας και εντός του μυομητρίου και περιλαμβάνει δυο τύπους, α)τη διάχυτη ή γενικευμένη αδενομύωση, που αφορά όλη την μήτρα και β) τη περιορισμένη ή εστιασμένη μορφή, που αφορά συγκεκριμένα σημεία.
Η περιορισμένη μορφή αδενομύωσης παρατηρείται πιο συχνά σε νεότερες ηλικίες, μοιάζει πολύ με ινομύωμα και απαιτεί ιδιαίτερη εμπειρία στη διάγνωσή της. Η διάχυτη μορφή παρατηρείται συχνότερα σε μεγαλύτερες ηλικίες και είναι ευκολότερη στην διάγνωση καθώς επηρεάζει όλη την μήτρα. Και στις δυο μορφές της μπορεί να προκαλέσει ανώμαλες αιμορραγίες.
- Θυρεοειδοπάθειες
Οι διαταραχές στη λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα μπορούν να συσχετιστούν με την εμφάνιση ανώμαλης κολπικής αιμορραγίας ακόμα και 2 φορές μέσα σε ένα μήνα, αλλά και με διαταραχές της περιοδικότητας της περιόδου γενικότερα. Για τον λόγο αυτό, στα πλαίσια διερεύνησης της ανώμαλης αιμορραγίας διενεργείται πάντοτε έλεγχος της θυρεοειδικής λειτουργίας.
- Φλεγμονές του κόλπου και του τραχήλου
Φλεγμονή του κόλπου (κολπίτιδα) ή/και του τραχήλου της μήτρας (τραχηλίτιδα) μπορεί ενδεχομένως σε ορισμένες περιπτώσεις να συνδεθεί με την εμφάνιση ανώμαλης κολπικής αιμορραγίας είτε αυτόματα είτε μετά από σεξουαλική επαφή.
- Καρκίνος τραχήλου
Η παρουσία νεοπλασιών στον τράχηλο συχνά συνδέεται με την εμφάνιση ανώμαλης κολπικής αιμορραγίας. Η αιμορραγία μπορεί να συμβεί μετά από σεξουαλική επαφή ή ανάμεσα στις περιόδους. Οι βαρύτερες από το φυσιολογικό περίοδοι ή οι αιμορραγίες μετά την εμμηνόπαυση είναι επίσης πιθανά σημάδια καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
- Καρκίνος ενδομητρίου
Ανώμαλη κολπική αιμορραγία ή εμφάνιση κηλίδων αίματος σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση εμφανίζεται στο 90% του καρκίνου του ενδομητρίου. Η αιμορραγία είναι ιδιαίτερα κοινή στο αδενοκαρκίνωμα και αφορά τα 2/3 του συνόλου των περιπτώσεων. Μη φυσιολογική έμμηνος ρύση ή μεγάλης διάρκειας ή βαριά ή συχνά επεισόδια αιμορραγίας σε γυναίκες πριν από την εμμηνόπαυση μπορεί επίσης να είναι ένα σημάδι του καρκίνου του ενδομητρίου. Λοιπά συμπτώματα εκτός από αιμορραγία δεν είναι συνήθη. Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν λεπτό, άσπρο ή καθαρό κολπικό έκκριμα σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Σε πιο προχωρημένη νόσο, λοιπά συμπτώματα ή σημεία μπορεί να ανιχνευθούν σε μια φυσική εξέταση.
- Ορμονικές
Αποτελούν τις πιο συχνές αιτίες µητρορραγίας στις έφηβες και στις γυναίκες άνω των 40 ετών. Προκαλούνται από τη διαταραχή του άξονα (υποθάλαµος, υπόφυση, ωοθήκες, ενδοµήτριο) η οποία ρυθµίζει τη λειτουργία των ορµονών, η οποία µπορεί να οφείλεται σε διάφορες αιτίες, ακόµη και σε στρες ή εξαντλητικές δίαιτες.
- Παθήσεις του ήπατος
Ορισμένες ηπατοπάθειες µπορεί να προκαλέσουν δυσκρασίες στο αίµα (π.χ. µείωση των λευκών αιµοσφαιρίων και των αιµοπεταλίων ) καθώς και διαταραχές πήξεως µε αποτέλεσµα την εμφάνιση ανώμαλων επεισοδίων κολπικής αιμορραγίας.
- Λήψη αντιπηκτικής αγωγής για καρδιαγγειακές παθήσεις, βαλβιδοπάθειες
Σε ποιες εξετάσεις θα χρειαστεί να υποβληθώ;
Το είδος των εξετάσεων εξαρτάται από το ατομικό ιστορικό και την κλινική εξέταση.
- Η κλινική εξέταση περιλαμβάνει:
- Ψηλάφηση της κοιλιάς
- Αμφίχειρη γυναικολογική εξέταση
- Επισκόπηση τραχήλου με τη χρήση κολποδιαστολέα
- Υπερηχογραφική εξέταση της μήτρας και των ωοθηκών
- Λήψη Τεστ Παπανικολάου και ενδεχομένως καλλιέργειας κολπικού υγρού, ώστε να εξετασθεί το ενδεχόμενο ύπαρξης παθογόνων μικροοργανισμών.
- Πιθανή διενέργεια κολποσκόπησης, αναλόγως των αρχικών ευρημάτων.
Αν κριθεί σκόπιμο, ο απεικονιστικός έλεγχος ενδέχεται να συμπληρωθεί από αξονική ή μαγνητική τομογραφία των έσω γεννητικών οργάνων.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, δύναται να συσταθεί η διενέργεια απόξεσης του ενδομητρίου ή υστεροσκόπησης, ενώ στις περιπτώσεις όπου υπάρχει η υποψία ενδομητρίωσης, ενδέχεται να γίνει σύσταση για λαπαροσκόπηση.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, ο πλέον καθοριστικός παράγοντας παραμένει η ευαισθητοποίηση της γυναίκας στη παρακολούθηση και εκτίμηση των αιμορραγικών επεισοδίων της, όπου κάθε ύποπτη και κυρίως εμμένουσα διαταραχή θα πρέπει να την οδηγεί έγκαιρα στην αναζήτηση ιατρικής συμβουλευτικής.
