Ο θηλασμός αποτελεί αντανακλαστική κίνηση του μωρού κάθε φορά που αυτό έρχεται σε επαφή με το στήθος. Αυτό δεν ισχύει όμως και για τη μητέρα, η οποία θα πρέπει να εκπαιδευτεί νωρίτερα σχετικά με τον τρόπο και τις σωστές θέσεις θηλασμού.
Η θέση του θηλασμού μπορεί να προβληματίσει τις νέες μητέρες, και ιδίως αυτές που δεν έχουν προηγούμενη εμπειρία θηλασμού στο οικογενειακό τους περιβάλλον. Αν και η διαδικασία του θηλασμού δεν διέπεται γενικά από αυστηρούς κανόνες, εντούτοις η υιοθέτηση ορισμένων θέσεων και στάσεων μπορεί να διευκολύνει τη διαδικασία προσφέροντας βέλτιστα αποτελέσματα.
Η έναρξη του θηλασμού θα πρέπει ιδανικά να είναι άμεση ακόμη και αμέσως μετά τον τοκετό. Πριν το θηλασμό, οι θηλές πρέπει να πλένονται μόνο με λίγο νερό. Αποφεύγεται η χρήση σαπουνιού ή οινοπνεύματος στο στήθος ώστε να μην αφυδατωθεί η θηλή. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαπούνι και νερό μια φορά την ημέρα κατά τη διάρκεια του καθημερινού μπάνιου. Οι θηλές θα πρέπει να διατηρούνται καθαρές και στεγνές. Ιδανικά, οι θηλές δεν θα πρέπει να ξεπλένονται μετά τον θηλασμό, καθώς το γάλα έχει απολυμαντική δράση, ενώ επιπλέον τα ένζυμα από το σάλιο του μωρού επιταχύνουν την επούλωση πιθανών πληγών. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί κρέμα λανολίνης που συχνά προσφέρει ανακούφιση.
Το βρέφος μπορεί να θηλάσει όταν έχει μόλις ξυπνήσει ή όταν κοιμάται ελαφρά. Στις περιπτώσεις όπου κλαίει έντονα, θα πρέπει η μητέρα πρώτα να το ησυχάσει και μετά να το τοποθετήσει στον μαστό. Ιδίως κατά τις πρώτες ημέρες, τα γεύματα του μωρού μπορεί να είναι ακατάστατα προβληματίζοντας τη μητέρα. Κάτι τέτοιο μοιάζει φυσιολογικό και συνιστάται η τοποθέτηση του βρέφους στο μαστό όσες φορές αυτό κλαίει ή το επιθυμεί.
Η απομάκρυνση του μωρού από το στήθος πρέπει να γίνεται, τοποθετώντας τον δείκτη του χεριού σας στο στόμα του νεογνού και όχι τραβώντας το μωρό από το στήθος καθώς αυτό μπορεί να τραυματίσει τις θηλές. Ο θηλασμός δεν θα πρέπει να διακόπτεται σε περίπτωση τραυματισμού της θηλής. Συνήθως, τραυματισμένες θηλές ή πόνος κατά τη διάρκεια του θηλασμού, σημαίνει λανθασμένη τεχνική. Σε αυτή τη περίπτωση αρκεί να τοποθετηθεί εκ νέου το μωρό στο στήθος έως ότου εξασφαλιστεί μια σωστότερη θέση και στάση. Στις περιπτώσεις αιμορραγίας από τη θηλή, μπορεί να γίνει διακοπή 1 – 2 θηλασμών, σε συνεννόηση πάντα με τον παιδίατρο.
Σε περίπτωση πυρετού από αποδεδειγμένη ίωση (συνάχι), ο θηλασμός δεν διακόπτεται, αλλά συνιστάται η χρήση μάσκας από τη μητέρα κατά τη διάρκειά του. Η υπερφόρτωση του μαστού και η άσηπτη μαστίτιδα με ελαφρύ πυρετό (γαλακτοφορίτιδα) δεν αποτελούν αιτία διακοπής του θηλασμού, ιδιαίτερη όμως προσοχή απαιτεί η περίπτωση της φλεγμονώδους μαστίτιδας. Στη περίπτωση υπερφόρτωσης των μαστών (ιδιαίτερα τις πρώτες ημέρες) θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν ήπιες μαλάξεις στο μαστό πριν την έναρξη του θηλασμού αλλά και μετά το πέρας του με σκοπό την αφαίρεση του γάλακτος που έχει παραμείνει στο στήθος. Τέλος, συνιστάται η χρήση ειδικών σουτιέν κατά την περίοδο του θηλασμού, το οποίο συγκρατεί το στήθος χωρίς να το πιέζει.
Θα πρέπει να εξασφαλιστεί μια σωστή και αναπαυτική θέση θηλασμού. Η αναζήτηση της θέσης αν και αποτελεί καθαρά προσωπική επιλογή, εντούτοις προϋποθέτει μια αναπαυτική θέση, με σωστή υποστήριξη της πλάτης της μητέρας και του αυχένα του μωρού. Το κεφάλι του μωρού θα πρέπει να κατευθύνεται υποβασταζόμενο από τον αυχένα προς τον μαστό και όχι το αντίθετο. Η δερματική επαφή πρέπει να είναι άμεση με το σώμα του μωρού να είναι γυρισμένο προς το σώμα της μητέρας ενώ ο κορμός, ο αυχένας και το κεφάλι του μωρού να βρίσκονται σε ευθεία θέση. Η μητέρα θα πρέπει να υποστηρίζει τον μαστό της με τον αντίχειρα στο πάνω μέρος του μαστού και με τα τέσσερα δάκτυλα στο κάτω μέρος μακριά από την θηλαία άλω ελέγχοντας ότι το μωρό έχει πιάσει σωστά τη θηλή.
Οι συνήθεις θέσεις θηλασμού είναι :
- Θέση λίκνου ή αγκαλιάς ή κλασική θέση θηλασμού (Cradle hold)
Είναι η συνηθέστερη θέση, όπου η μητέρα τοποθετεί το μωρό στην αγκαλιά της στηρίζοντας το κεφάλι του στον αγκώνα της και το κορμί του στον βραχίονα. Με το άλλο χέρι κρατάει τον μαστό τοποθετώντας τον αντίχειρα στο πάνω μέρος και τα 4 δάκτυλα στο κάτω μέρος μακριά από τη θηλαία άλω.
- Θέση αντίστροφης αγκαλιάς (Cross Cradle hold)
Η μητέρα συγκρατεί το σώμα του μωρού κατά μήκος του βραχίονά της, ενώ με τη παλάμη στηρίζει τον αυχένα και το κεφάλι του μωρού κατευθύνοντάς το προς τη θηλή. Προτείνεται στις περιπτώσεις μικρών και πρόωρων βρεφών.
Η μητέρα βρίσκεται ξαπλωμένη στο πλάι με το μωρό γυρισμένο κι αυτό στο πλάι κάτω από το βραχίονα της. Προτείνεται στις περιπτώσεις γυναικών που γέννησαν με καισαρική τομή ή που έχουν μεγάλους μαστούς.
- Θέση με το μωρό ξαπλωμένο σε πρήνη θέση πάνω στη μητέρα
Η μητέρα είναι ξαπλωμένη ύπτια με το μωρό σε πρήνη θέση πάνω της με τη κοιλιά του να ακουμπά στο στομάχι της. Προτείνεται για τις πρώτες ημέρες, όπου οι μητέρες δυσκολεύονται να καθίσουν σε πιο όρθια θέση, σε μωρά με μικρή γνάθο ή σε μωρά που δεν βγάζουν τη γλώσσα για να θηλάσουν.
Η μητέρα κάθεται αναπαυτικά και τοποθετεί το μωρό όρθιο μπροστά της. Προτείνεται για μωρά/παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας και είναι ιδανική για μωρά/παιδιά με ωτίτιδα ή καταρροή καθώς και στις περιπτώσεις μικρής κάτω γνάθου, σχιστίας υπερώας ή χείλους.