Στη κατηγορία αυτή ανήκει ένα σύνολο τεχνικών που εφαρμόζονται εμπειρικά από την αρχαιότητα αλλά χαρακτηρίζονται από υψηλά ποσοστά αποτυχίας. Ενδεικτικά, αναφέρονται  οι εξής:

• Ημερολογιακή μέθοδος

Σε γυναίκες με κύκλο 26-32 ημερών, μπορεί να χρησιμοποιηθεί η μέθοδος των καθορισμένων ημερών  όπου συνιστάται η αποχή από ελεύθερη σεξουαλική επαφή από την 8^η έως και την 19^η ημέρα (ως 1^η ημέρα του κύκλου ορίζεται πάντοτε  η 1^η ημέρα εμμήνου ρύσεως).

Σε γυναίκες με ασταθή κύκλο εφαρμόζεται ο κανόνας κατά τον οποίο αφαιρούνται από τον μικρότερο κύκλο 18 ημέρες ώστε να καθοριστεί η πρώτη γόνιμη ημέρα και από τον μεγαλύτερο κύκλο 11 ημέρες ώστε να υπολογιστεί η τελευταία γόνιμη ημέρα. Η μέθοδος δεν θεωρείται αποτελεσματική, εμφανίζει μεγάλα ποσοστά αποτυχίας και προϋποθέτει την καταγραφή των προηγούμενων κύκλων για ένα εξάμηνο τουλάχιστον.

• Μέθοδος παρακολούθησης της βασικής θερμοκρασίας

Ο καταμήνιος κύκλος χαρακτηρίζεται από μια μικρή μεταβολή της βασικής θερμοκρασίας του σώματος κατά την οποία παρουσιάζεται μια μικρή πτώση κατά 0,2-0,4 ^οC μια ημέρα πριν την ωορρηξία και μια μικρή άνοδος κατά 0,4-0,5 ^οC από την ωορρηξία και μετά, υπό την επίδραση της προγεστερόνης.  Η μέθοδος προϋποθέτει την καταγραφή της βασικής θερμοκρασίας τις πρωινές ώρες πριν από οποιαδήποτε δραστηριότητα για τουλάχιστον 3 μήνες αναδρομικά. Εμφανίζει μεγάλα ποσοστά αποτυχίας και θεωρείται αναξιόπιστη.

• Μέθοδος ελέγχου τραχηλικής βλέννης

Η μέθοδος στηρίζεται στην παρατήρηση της ποσότητας και των χαρακτηριστικών των τραχηλικών εκκρίσεων κατά τη διάρκεια του κύκλου, ενώ δεν μπορεί να  εφαρμοστεί στις περιπτώσεις  φλεγμονής του τραχήλου/κόλπου ή σε γυναίκες που χρησιμοποιούν λιπαντικά, σπερματοκτόνες ουσίες και κολπικές πλύσεις καθώς αλλοιώνουν τα χαρακτηριστικά των εκκρίσεων.

Τις γόνιμες ημέρες οι κολπικές εκκρίσεις αυξάνονται σε ποσότητα, γίνονται πιο διαυγείς και ρευστές, ενώ στο δεύτερο μισό του κύκλου μειώνονται και γίνονται πιο παχύρρευστες, υπό την επίδραση της προγεστερόνης. Η μέθοδος εμφανίζει σημαντικά ποσοστά αποτυχίας.

• Διακεκομμένη επαφή

Η μέθοδος της απόσυρσης του πέους πριν την εκσπερμάτιση εμφανίζει υψηλά ποσοστά αποτυχίας ακόμα και όταν εφαρμοστεί σωστά, καθώς τα προσπερματικά υγρά που προηγούνται της εκσπερμάτισης μπορεί να περιέχουν σπερματοζωάρια.

• Κολπική πλύση μετά την επαφή

Διάφορα υγρά, όπως το νερό ή το ξύδι, έχουν χρησιμοποιηθεί για κολπική χρήση μετά την επαφή στα πλαίσια απομάκρυνσης των σπερματοζωαρίων από τον κόλπο. Η μέθοδος δύναται να προκαλέσει  πυελική φλεγμονή, δεν συνιστάται και πρέπει να αποφεύγεται.

• Αμηνόρροια κατά τον θηλασμό

Οι ορμονικές μεταβολές που χαρακτηρίζουν το πρώτο 6μηνο του αποκλειστικού θηλασμού έχουν ως αποτέλεσμα την ανωοθυλακιορρηξία και την αμηνόρροια παρέχοντας φυσική προστασία έναντι μιας ενδεχόμενης εγκυμοσύνης. Η εμφάνιση περιόδου στο πρώτο 6μηνο αποκλειστικού θηλασμού συνήθως είναι ανωορρηκτική και η γονιμότητα είναι ιδιαίτερα χαμηλή. Συμπληρωματική διατροφή του βρέφους μπορεί να οδηγήσει σε ωοθυλακιορρηξία και εμφάνιση γόνιμων κύκλων στη γυναίκα.

Οι μέθοδοι φραγμού εμποδίζουν την είσοδο των σπερματοζωαρίων στη μήτρα και στις σάλπιγγες. Η ορθή χρήση τους εμφανίζει σαφώς μεγαλύτερα ποσοστά επιτυχίας από τις φυσικές μεθόδους.

Περιλαμβάνονται οι  εξής μέθοδοι :

• Ανδρικό και γυναικείο προφυλακτικό

Η χρήση του προφυλακτικού μπορεί να συνοδεύεται από μεγάλα ποσοστά αποτυχίας εάν δεν εφαρμόζεται σωστά, από την αρχή της πράξης ή αν χρησιμοποιείται με ταυτόχρονη  χρήση λιπαντικών.  Σε αντίθεση με το  αντρικό προφυλακτικό, η χρήση του γυναικείου προφυλακτικού δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη.

• Τραχηλική καλύπτρα & κολπικό διάφραγμα

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε μόνη φράζοντας την είσοδο του τραχήλου είτε σε συνδυασμό με σπερματοκτόνες ουσίες. Η χρήση τους είναι περιορισμένη λόγω της αδυναμίας ανεύρεσης του τραχήλου από την ίδια τη  γυναίκα. Συνοδεύεται από υψηλά  ποσοστά αποτυχίας κυρίως στις πολύτοκες γυναίκες λόγω μετατόπισης της καλύπτρας από τον τράχηλο.

• Κολπικός σπόγγος

Πρόκειται για τη τοποθέτηση ενός ειδικού σπόγγου εμβαπτισμένου με σπερματοκτόνες  ουσίες στο εσωτερικό του κόλπου. Η αποτελεσματικότητά του κυμαίνεται στις 24 ώρες μετά την τοποθέτησή του, ενώ πρέπει να αφαιρείται  μέχρι 6 ώρες μετά την επαφή για την αποφυγή τοξικού σοκ.

• Σπερματοκτόνες ουσίες

Χρησιμοποιούνται είτε σε συνδυασμό με άλλες μεθόδους φραγμού, είτε μόνες τους με μικρότερη, όμως, αντισυλληπτική προστασία. Κυκλοφορούν σε διάφορες μορφές όπως κολπικά υπόθετα, αφρός,  κολπική κρέμα και  gel.  Η συχνή χρήση μπορεί να οδηγήσει σε  ερεθισμό του κόλπου και του αιδοίου.

• Ενδομήτριο σπιράλ χαλκού

Πρόκειται για την τοποθέτηση, υπό άσηπτες συνθήκες, στο εσωτερικό της μήτρας ενός εύκαμπτου σπειράματος το οποίο φέρει συγκεκριμένη ποσότητα χαλκού.  Η τοποθέτηση γίνεται συνήθως κατά τις τελευταίες ημέρες της περιόδου και είναι συνήθως ανώδυνη. Πριν την τοποθέτηση θα πρέπει να έχει αποκλειστεί  η παρουσία φλεγμονής ή κακοήθειας του τραχήλου με λήψη Τεστ Παπανικολάου και καλλιέργεια κολπικού και τραχηλικού υγρού.  Η αντισυλληπτική δράση του χαλκού έγκειται στη τοξική του δράση στα σπερματοζωάρια, στη φλεγμονώδη αντίδραση ξένου σώματος του ενδομητρίου που οδηγεί στην καταστροφή των σπερματοζωαρίων καθώς και στη καταστροφή των γονιμοποιημένων ωαρίων  στις σάλπιγγες.

Διάφορα ορμονικά σκευάσματα που περιέχουν συνθετικά οιστρογόνα συνδυασμένα με προγεσταγόνα ή μόνο προγεσταγόνα μπορούν να χρησιμοποιηθούν στα πλαίσια αντισύλληψης.

Διακρίνονται οι εξής μέθοδοι :

• Αντισυλληπτικά δισκία συνδυασμένων οιστρογόνων με προγεσταγόνα

Τα αντισυλληπτικά χάπια αποτελούν τη πιο διαδεδομένη μέθοδο αντισύλληψης με τα υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας στη περίπτωση πλήρους συμμόρφωσης στις οδηγίες λήψης. Περιέχουν το οιστρογόνο αιθυνυλοιστραδιόλη και διάφορες μορφές προγεσταγόνων. Διακρίνονται σε 1^ης ,2^ης , 3^ης και 4^ης γενιάς ανάλογα με το είδος του προγεσταγόνου.

Τα αντισυλληπτικά εμποδίζουν τη διαδικασία της ωορρηξίας, προκαλούν  ανωοθυλακιορρηκτικούς κύκλους, μεταβάλουν τη σύνθεση της τραχηλικής βλέννας καθιστώντας την μη διαπερατή από τα σπερματοζωάρια, μεταβάλλουν τη κινητικότητα των σαλπίγγων και ελαττώνουν την υποδεκτικότητα του ενδομητρίου  για την εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου.

Η χρήση τους δεν πρέπει να είναι ανεξέλεγκτη και πρέπει να γίνεται κατόπιν λήψης πλήρους ιστορικού και διενέργειας βασικών εξετάσεων. Απόλυτες αντενδείξεις για τη λήψη τους αποτελούν το κάπνισμα>15 τσιγάρα/ημέρα, η αρτηριακή υπέρταση, οι πρώτες 6 εβδομάδες θηλασμού, το ιστορικό εμφράγματος του μυοκαρδίου/εγκεφαλικού επεισοδίου/εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης, ο καρκίνος του μαστού, η κίρρωση του ήπατος, το προλακτίνωμα, οι μεγάλες χειρουργικές επεμβάσεις με μακρόχρονη κατάκλιση κ.α.

Οι περισσότερες παρενέργειες είναι ήπιες και μπορεί να περιλαμβάνουν την εμφάνιση ναυτίας, εμέτου, ελάττωση της libido, συναισθηματικές μεταβολές, μαστοδυνία, κατακράτηση υγρών και αμηνόρροια. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται επί της εμφάνισης κεφαλαλγίας με συνοδό ναυτία, έντονα εμετικά επεισόδια και οπτικές διαταραχές όπου και  απαιτείται η άμεση διακοπή της λήψης των δισκίων.

• Ενέσιμο διάλυμα αντισύλληψης

Πρόκειται για παρόμοια μέθοδο, με τη διαφορά ότι αντί των δισκίων, η χορήγηση των ορμονών γίνεται με μια ενδομϋική ένεση  κατά τις πρώτες 5 ημέρες του κύκλου και επαναλαμβάνεται κάθε 28 ημέρες.

• Διαδερμικό αυτοκόλλητο αντισύλληψης

Πρόκειται για ένα αυτοκόλλητο που επικολλάται στη περιοχή των γλουτών και περιέχει συνθετικές μορφές οιστρογόνων και προγεσταγόνων. Εμφανίζει παρόμοιες αντενδείξεις και παρενέργειες με τα αντισυλληπτικά δισκία.

• Κολπικός αντισυλληπτικός δακτύλιος

Πρόκειται για ειδικό δακτύλιο που τοποθετείται στον κόλπο εναλλακτικά της από του στόματος λήψης των δισκίων. Εμφανίζει καλύτερη συμμόρφωση και εφάμιλλα αποτελέσματα.

• Προγεσταγόνα δισκία – ενέσεις – εμφυτεύματα

Τα προγεσταγόνα δισκία χορηγούνται στις περιπτώσεις γυναικών όπου η χορήγηση συνδυασμένων αντισυλληπτικών χαπιών αντενδείκνυται.

Τα προγεσταγόνα καταστέλλουν την ωορρηξία, μεταβάλλουν τη τραχηλική βλέννα καθιστώντας την δύσκολα διαπερατή από τα σπερματοζωάρια, προκαλούν την ατροφία του ενδομητρίου και ελαττώνουν τη κινητικότητα των σαλπίγγων.

Μπορούν να χορηγηθούν υπό τη μορφή δισκίων, ενέσεων και υποδορίων  εμφυτευμάτων. Το ενδομήτριο σπιράλ λεβονοργεστρέλης χρησιμοποιείται κυρίως σε γυναίκες στην περιεμμηνόπαυση που παρουσιάζουν αιμορραγίες και προληπτικά σε γυναίκες που έχουν καρκίνο μαστού ή υπερπλασία του ενδομητρίου.

• Επείγουσα αντισύλληψη

Πρόκειται ουσιαστικά για τη φαρμακευτική θεραπεία  αποφυγής μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης μετά από σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλάξεις ή μετά από βιασμό. Η θεραπεία απαιτεί τη λήψη ενός δισκίου που περιέχει το προγεσταγόνο λεβονοργεστρέλη, γνωστού ως το χάπι της επόμενης μέρας. Το δισκίο θα πρέπει να λαμβάνεται όσο το δυνατόν νωρίτερα, κατά προτίμηση εντός 12 ωρών μετά τη σεξουαλική επαφή χωρίς χρήση προφυλακτικού μέσου, και όχι αργότερα των 72 ωρών (3 ημερών) μετά τη σεξουαλική επαφή. Σε περίπτωση εκδήλωσης εμετού εντός τριών ωρών από τη λήψη του δισκίου, συνιστάται η άμεση λήψη ενός ακόμη δισκίου. Δεν πρόκειται για εκτρωτικό χάπι καθώς δεν μπορεί να προκαλέσει αποβολή.

Η επείγουσα αντισύλληψη αποτελεί αυστηρά περιστασιακή μέθοδο και δεν εννοείται να αντικαθιστά μια τακτική μέθοδο αντισύλληψης. Η επείγουσα αντισύλληψη δεν προλαμβάνει την εγκυμοσύνη σε όλες τις περιπτώσεις, ιδιαίτερα εάν υπάρχει αβεβαιότητα για το χρόνο της σεξουαλικής επαφής χωρίς τη χρήση προφυλακτικού μέσου. Σε περίπτωση αμφιβολίας (έμμηνος ρύση που καθυστερεί περισσότερο από 5 ημέρες ή μη φυσιολογική αιμορραγία στην αναμενόμενη ημερομηνία της εμμήνου ρύσεως), κρίνεται απαραίτητη η  εξέταση εγκυμοσύνης. Αν παρουσιαστεί εγκυμοσύνη μετά τη θεραπεία με το χάπι, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η πιθανότητα εξωμήτριας κύησης.

Μετά από τη λήψη του χαπιού, οι κύκλοι της εμμήνου ρύσεως εμφανίζονται συνήθως φυσιολογικά και στην αναμενόμενη ημερομηνία, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να εμφανίζονται νωρίτερα ή αργότερα απ’ ότι αναμένεται κατά μερικές ημέρες.

Η επανειλημμένη χορήγηση του χαπιού εντός του ίδιου  κύκλου δεν συνιστάται λόγω του υψηλού ορμονικού φορτίου και την πιθανότητα πρόκλησης σοβαρών διαταραχών του κύκλου.